Οστεοπόρωση: Να γιατί δεν απειλεί όλες τις γυναίκες. Και δεν είναι αυτό που νομίζετε

Ρούλα Τσουλέα
30 Νοεμβρίου 2021 | 08:00

Γιατί δεν είναι σε όλες τις γυναίκες σοβαρή η απώλεια οστικής μάζας μετά την εμμηνόπαυση, ώστε να οδηγήσει στην οστεοπόρωση και το κάταγμα. Ποιοι είναι οι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο.

Η οστεοπόρωση είναι πολύ συχνή μετά την εμμηνόπαυση, καθώς οι φυσιολογικές αλλαγές που την χαρακτηρίζουν οδηγούν σε ταχεία απώλεια οστικής μάζας και διαταραχή της αρχιτεκτονικής των οστών. Ωστόσο δεν την εκδηλώνουν όλες οι γυναίκες, ούτε προκαλεί σε όλες κατάγματα.

«Η εμμηνόπαυση είναι ένας φυσιολογικός σταθμός στη ζωή κάθε γυναίκας και χαρακτηρίζεται από την οριστική διακοπή της εμμήνου ρύσεως. Εμφανίζεται γύρω στα 51 χρόνια, με μια απόκλιση 3-4 ετών. Οφείλεται στη διακοπή της παραγωγής ωοθυλακίων από τις ωοθήκες και σηματοδοτεί αφενός το τέλος της αναπαραγωγικής ικανότητας, αφετέρου την ανεπάρκεια των ορμονών του φύλου, δηλαδή των οιστρογόνων», εξηγεί εκ μέρους της Ελληνικής Ενδοκρινολογικής Εταιρείας η καθηγήτρια Ενδοκρινολογίας Ειρήνη Λαμπρινουδάκη, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Κλιμακτηρίου & Εμμηνόπαυσης και επιστημονική διευθύντρια της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Εμμηνόπαυσης & Ανδρόπαυσης (EMAS).

Όπως εξηγεί, τα οιστρογόνα συντηρούν την οστική μάζα και θωρακίζουν τα οστά έναντι των τραυματισμών. Μόλις τα οιστρογόνα σταματήσουν να παράγονται, παρατηρείται ταχεία απώλεια οστικής μάζας. Αυτή μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχή της αρχιτεκτονικής των οστών, που μειώνει την αντοχή του σκελετού.

Έτσι μπορεί να συμβεί κάταγμα με ελάχιστο τραυματισμό (π.χ. με την κατάβαση μιας σκάλας ή μετά από φτέρνισμα). Τα κατάγματα αυτά ονομάζονται κατάγματα οστεοπόρωσης.

Πότε είναι σοβαρή

Η απώλεια της οστικής μάζας παρατηρείται σε όλες τις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση. Ωστόσο δεν θα εμφανίσουν όλες οι γυναίκες οστεοπόρωση. Εκείνες που κινδυνεύουν περισσότερο να την εκδηλώσουν και να υποστούν κάταγμα είναι όσες έχουν:

Ιστορικό κατάγματος στο παρελθόν
Οικογενειακό ιστορικό κατάγματος, κυρίως σε συγγενείς 1ου βαθμού, δηλαδή σε γονείς και αδέλφια
Πολύ χαμηλό σωματικό βάρος
Ιστορικό καπνίσματος
Κατάχρηση αλκοόλ
Καθιστική ζωή και έλλειψη σωματικής άσκησης
Χαμηλή οστική πυκνότητα
Λήψη φαρμάκων που επηρεάζουν την αντοχή των οστών (π.χ. κορτιζόνη)
Ατομικό ιστορικό νοσημάτων που επηρεάζουν την αντοχή των οστών (λ.χ. ρευματοειδής αρθρίτιδα).

Μέτρα προστασίας

Για να προστατευθούν οι γυναίκες από την οστεοπόρωση, μπορούν να κάνουν τα εξής, τονίζει η κυρία Λαμπρινουδάκη:

Αύξηση της κατανάλωσης τροφών που περιέχουν ασβέστιο. Τέτοια τρόφιμα είναι γάλα, γιαούρτι, τυρί, πράσινα φυλλώδη λαχανικά, μικρά ψάρια που τρώγονται με τα κόκαλα, ταχίνι.
Βελτίωση των επιπέδων βιταμίνης D στο αίμα. Αυτό εξαρτάται από την έκθεση του δέρματος στον ήλιο. Τα επίπεδα μπορούν να μετρηθούν με εξέταση αίματος και να διορθωθούν, εάν είναι χαμηλά, με διατροφικό συμπλήρωμα βιταμίνης D.
Σωματική δραστηριότητα που φορτίζει τον σκελετό, όπως μισή ώρα περπάτημα την ημέρα. Συμπληρωματικά συνιστώνται ασκήσεις που δυναμώνουν τους μυς και βοηθούν στην ισορροπία, ώστε να αποφεύγονται οι πτώσεις.
Διακοπή του καπνίσματος.
Μετριασμός της κατανάλωσης αλκοόλ.

Πολύ σημαντικό είναι επίσης να εξασφαλιστούν συνθήκες που αποτρέπουν τις πτώσεις, όπως:

Χαλιά που δεν γλιστράνε στο σπίτι
Καλός φωτισμός των χώρων
Αποφυγή ολισθηρών επιφανειών (π.χ. χιονισμένοι ή βρεγμένοι δρόμοι)
Χρήση παπουτσιών με αντιολισθητικές σόλες
Εξασφάλιση καλής όρασης
Αποφυγή φαρμάκων που προκαλούν διαταραχές ισορροπίας

Η φαρμακευτική πρόληψη

Η διερεύνηση της οστεοπόρωσης συνήθως συμπίπτει με τη μετάβαση στην εμμηνόπαυση. Πολλές γυναίκες εκδηλώνουν σε αυτή τη φάση της ζωής τους έντονα συμπτώματα που διαταράσσουν την ποιότητα ζωής τους, όπως εξάψεις, νυκτερινές εφιδρώσεις, διαταραχές του ύπνου, κόπωση, καταθλιπτικό συναίσθημα, άγχος, ευερεθιστότητα και κεφαλαλγίες.

Τα συμπτώματα αυτά, όπως και η μετεμμηνοπαυσική οστεοπόρωση, οφείλονται στην έλλειψη των οιστρογόνων. Για το λόγο αυτό, «η ορμονική θεραπεία αποτελεί την καλύτερη θεραπευτική επιλογή, τόσο για τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης όσο και για την οστεοπόρωση για τις γυναίκες που βρίσκονται στην εμμηνοπαυσιακή μετάβαση», αναφέρει η κυρία Λαμπρινουδάκη.

Όπως εξηγεί, υπάρχουν «φυσικές ορμόνες, ίδιες με αυτές που παράγει η γυναίκα πριν την εμμηνόπαυση», οι οποίες «όταν χορηγούνται εξατομικευμένα κάτω από ιατρική επίβλεψη είναι απολύτως ασφαλείς».

Όταν τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης θα εκλείψουν, αλλά θα παραμένει ο κίνδυνος κατάγματος, τότε μπορούν να χορηγηθούν μη ορμονικά σκευάσματα. Τα σκευάσματα αυτά αυξάνουν την αντοχή των οστών και μειώνουν τον κίνδυνο για κάταγμα:

Μειώνοντας την απώλεια της οστικής μάζας ή
Αυξάνοντας τη σύνθεση νέου οστού

Με την πάροδο της ηλικίας, υπάρχουν και άλλες θεραπευτικές επιλογές, «όπως τα διφωσφονικά, η δενοσουμάμπη, οι εκλεκτικοί τροποποιητές των οιστρογονικών υποδοχέων και για σοβαρές περιπτώσεις τα ανάλογα παραθορμόνης», καταλήγει η κυρία Λαμπρινουδάκη.

Φωτογραφία: iStock